Goedemorgen! Afgelopen week weer veel afspraken gehad over samenwerking in onderzoeken rondom platformwerk, mocht ik een presentatie geven over platformen en uitzenders op een bijeenkomst van de ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen) en gaf ik een gastcollege ‘platformdata’ aan de Haagse Hogeschool. Waarbij ik ook veel ben ingegaan op de ethische vraagstukken en het ontbreken van context bij veel data (op platformen). Deze week staat in het teken van veel schrijven van een onderzoeksrapport en een wetenschappelijk paper. En is de eerste bijeenkomst van de Masterclass Netpolitiek (verzorgd door Bits of Freedom, Internet Society NL, Open State Foundation, Waag Futurelab, Racism & Technology Center en Amnesty International) waar ik aan deelneem. Ik ben de laatste tijd weer veel cursussen aan het doen om mijn kennis en netwerk te verbreden en dat bevalt er goed. Fijne week!

Platformwerk: impact in uitzendwerk nu en straks

Toen ik 12 jaar geleden mijzelf op het onderwerp platformen (en de impact op mens, organisatie en maatschappij) stortte was mijn al direct duidelijk dat het onderwerp platformen en arbeid de meest interessante vraagstukken zou opleveren. Dit omdat platformen (en: platformdenken) op veel verschillende manieren kunnen worden ingezet, er veel contact (en wrijving) is met heel veel processen, de arbeidsmarkt complex is, er veel zaken onzichtbaar zijn in de arbeidsmarkt, én omdat de impact op het individu hier het meest zichtbaar zou zijn.

ING kwam destijds met een rapport waarin het meldde dat tussen de 20 en 70 procent van de flexmarkt door platformen zou worden georganiseerd. Een wat heel ruime schatting én bij het ontvangen van deze voorspellingen werd er niet ingegaan op de diepere vragen en de vraag naar het begrip ‘markt’. Dit omdat platformen ook bij kunnen dragen aan het vergroten van een markt. Maar oké, dat was niet mijn keuze. De voorspelling zette wel het onderwerp op de kaart (hoewel wel heel erg als een bedreiging) en zorgde voor de eerste discussies in bemiddelingsland over de impact van platformen.

Maar wat wordt of is dan die impact voor ’traditionele’ bemiddelaars? Om dat uit te zoeken deed ik in 2020 met Jeroen Meijerink (Universiteit Twente) een eerste onderzoek waar we keken naar de verschillen tussen een uitzendbureau en een platform. Om vervolgens daarna de verschillen tussen een uitzendplatform en een freelanceplatform te duiden. Dit resulteerde in een mooie blog en een academische publicatie.

Begin dit jaar kwam de ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen) met de vraag of ik een whitepaper wilde schrijven over de kansen voor uitzenders in de platformeconomie. Samen met journaliste Claartje Vogel interviewden we uitzenders die op verschillende manieren platformen inzetten en enkele experts en wetenschappers. Dit heeft geresulteerd tot het whitepaper dat afgelopen week online is gegaan. Het whitepaper is via deze link te downloaden.

We gaan onder andere in op de varianten die je als uitzender hebt om platformen in te zetten:

• een zelfstandig uitzendplatform;
• een platform naast je bestaande organisatie;
• platformisering binnen de organisatie

In het stuk gaan we o.a. in op een aantal voorwaarden voor succes. Lees vooral het hele stuk voor alle insights. Hier onder deel ik nog 2 slides uit een presentatie mbt de kansen en mijn belangrijkste takeaways:

Is de Uber-chauffeur zelfstandige of niet?

Afgelopen dinsdag 3 oktober 2023 was de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam van het hoger beroep gepland in de zaak tussen FNV en Uber. Belangrijkste twee vragen: moet Uber zich aan de taxi cao houden en is de Uber-chauffeur nu wel of geen zelfstandige? Ik onderstreepte het woord ’twee’, aangezien in veel berichtgeving dit als 1 vraag werd gesteld. Dit terwijl het twee losse vragen zijn waar het antwoord op beide vragen niet hetzelfde hoeft te zijn. Ingewikkeld misschien, maar wel belangrijk om te weten.

Het grootste nieuws van de uitspraak is…. dat er nog geen uitspraak gedaan kon worden. Het hof zit nog met twee vragen:

1. over de rol van het ondernemerschap bij het beoordelen van een arbeidsrelatie
2. over de procedure die gevolgd moet worden om zo’n relatie voor een groep werkenden te kunnen vaststellen

Het hof heeft deze twee ‘prejudiciële vragen’ bij de Hoge Raad neergelegd. Wat betreft vraag 1 is de onderbouwing:

“De Hoge Raad noemde in het Deliveroo-arrest van 24 maart 2023 een aantal criteria die van belang zijn om te kunnen beoordelen of een arbeidsrelatie een arbeidsovereenkomst is, of niet. Eén van die criteria betreft het ondernemerschap van de werker, in dit geval de chauffeurs. Het gerechtshof gaat aan de Hoge Raad vragen een verduidelijking te geven van dat criterium. Een letterlijke lezing van het Deliveroo-arrest zou kunnen betekenen dat van twee Uber-chauffeurs die precies hetzelfde werk doen, de ene een arbeidsovereenkomst heeft, en de andere niet. Het hof vraagt de Hoge Raad of dat met het Deliveroo-arrest bedoeld is.”

Bij vraag 2 is de onderbouwing:

“De FNV baseert haar vordering, dat alle Uber-chauffeurs werknemer zijn en daarmee onder de Taxi-cao vallen, op de Wet Algemeen verbindend en onverbindend verklaren van bepalingen van cao’s (Wet AVV). Het hof vraagt de Hoge Raad of die wet geschikt is om zo’n vordering te beoordelen, of dat de algemene wettelijke bepalingen tot het instellen van een zogenoemde collectieve actie (de artikelen 3:305a e.v. van het Burgerlijk Wetboek), hadden moeten worden gevolgd.”

Belangrijke vragen. De vraag voor advies aan de Hoge Raad is naar mijn mening heel hele goede stap. Simpelweg omdat iedereen snapt dat, wie er ook wint, de uitspraak in het hoger beroep geen punt, maar een komma zal zijn. En dan is het extra belangrijk dat de uitspraak in lijn is met eerdere uitspraken en de gedachten hier achter.

Het zal nog wel even duren voordat we duidelijkheid krijgen: “Uber, de chauffeurs die aan de zijde van hen mee procederen en FNV mogen zich op 14 november 2023 uitlaten over de precieze formulering van de prejudiciële vragen. Vervolgens beslist het hof definitief over de aan de Hoge Raad te stellen vragen. Wanneer die beslissing volgt, is nog niet bekend.” Vervelend, maar in dit soort zaken kun je maar beter grondig te werk gaan, ook omdat deze een precent zullen vormen voor andere zaken.

Toch een uitspraak in een Uber-zaak

In een zaak rondom ‘robo-firing’ (oftewel: ontslagen worden door het algoritme zonder noemenswaardige menselijke interventie) is wel een uitspraak gedaan.

“Uber has been found to have failed to comply with European Union algorithmic transparency requirements in a legal challenge brought by two drivers whose accounts were terminated by the ride-hailing giant, including with the use of automated account flags.”

Het hele stuk van TechCrunch met de verweren en commentaren van beide partijen is zeker interessant om eens door te lezen. Wat ik vooral interessant vond is dat deze uitspraak is gebaseerd op bestaande wetgeving:

“The European Union’s General Data Protection Regulation (GDPR) provides both for a right for individuals not to be subject to solely automated decisions with a legal or significant impact and to receive information about such algorithmic decision-making, including receiving “meaningful information” about the logic involved; its significance; and envisaged consequences of such processing for the data subject.”

Waarom ik dit interessant vind? Omdat er veel wordt gesproken over nieuwe wetgeving, maar het keer op keer duidelijk wordt dat er ook heel veel kan worden opgelost onder bestaande wetgeving. Dan moet er alleen 1 ding gebeuren. En dat is handhaven. Wanneer hier niet meer aandacht aan zal worden besteedt, dan zal nieuwe wetgeving ook geen tot weinig verschil maken. Of, zoals James Farrar van de Worker Info Exchange het formuleert: “the proposed EU Platform Work Directive will be a pointless paper tiger unless governments get serious about enforcing the rules.”

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.