Goedemorgen! Vorige week vond de tweede workshop plaats over ‘zekerheid en flexibiliteit in de kluseconomie’. Alle stakeholder groepen waren vertegenwoordigd en de presentaties en discussies goed. Doel van deze workshops is ook om de verschillende stakeholders met elkaar in contact te brengen en zo zaadjes te planten voor verdere samenwerkingen. En te leren van elkaars standpunten, dilemma’s en achtergrond. Missie geslaagd. Deze woensdag bij ‘BNR in Bedrijf’ mag ik als expert aanschuiven bij de vervoersapp Tranzer. In de volgende editie zal ik een link delen. Voor nu: fijne week!
‘They Were Conned’: How Reckless Loans Devastated a Generation of Taxi Drivers – The New York Times
Hoewel het het leven een stuk eenvoudiger zou maken als het waar zou zijn, is het toch echt belangrijk om te beseffen dat veel platform ontwikkelingen geen geïsoleerde ontwikkelingen zijn. En is het altijd belangrijk om naar de context te kijken voordat je een oordeel velt. Omdat je anders misschien op korte termijn wel aandacht krijgt voor je idee of standpunt (of de aandacht afleidt van iets waar je liever geen aandacht voor wilt hebben), maar op lange termijn kom je er niet mee weg. En sowieso draag je niet bij aan een oplossing.
Het probleem, oké: de uitdaging, is dat de context het probleem een stuk minder eenvoudig (en single stakeholder en vooral alleen externe stakeholder) maakt. Broodnodig om het op lange termijn op te lossen, maar op de korte termijn een oncomfortabel iets. Waar heb ik het over? 3 cases:
1: het ware probleem van thuisschoonmaak
Afgelopen dinsdag troffen thuisschoonmaak platform Helpling en FNV elkaar voor de rechter. Inzet: FNV vindt dat Helpling als platform werkgever is en de thuisschoonmakers in dienst moet nemen. Een zaak die, zoals ik eerder in deze blog omschreef, niet draait om de thuisschoonmaakster. Als FNV wint en Helpling moet de schoonmaaksters in dienst nemen, dan wil geen enkele consument de prijs betalen die daar bij hoort. Helpling failliet en de schoonmaaksters (weer) naar de zwarte markt.
Het probleem bij thuisschoonmaak is dat de klant, de consument, simpelweg niet het tarief wil betalen waarvoor de schoonmaakster het loon en zekerheden krijgt die wij als maatschappij (en zeker als vakbond) belangrijk vinden. Dat is dan ook de reden dat dit soort werk zich in de zwarte markt begeeft. Een platform gaat hier geen verschil in maken. Mogelijk kan een platform de condities voor de werkenden verslechteren door misbruik te maken van de macht (wat ik onwaarschijnlijk acht, aangezien het om een repeterende transactie gaat en de macht daardoor relatief is). Ook kan een platform de condities verbeteren. Door gebruik te maken van de collectieve kracht kunnen betaalbare verzekeringen worden aangeboden en kan het platform zelfs de stem van de schoonmaaksters in het publieke debat vertegenwoordigen. Daarnaast kan een platform door reviews en ID checks iets doen voor veiligheid van de werkomgeving van de schoonmaakster. Maar ook al kan een platform met de beste bedoelingen de omstandigheden ietsje verbeteren: het onderliggende probleem blijft.
Hoe dit op te lossen? Door het probleem te erkennen en daarop te acteren. Dat kan door de boel de boel te laten en te erkennen dat een kwetsbare categorie onder ons maatschappelijk minimum leeft. Maar dan als bewuste keuze. Of door als overheid het verschil tussen wat een consument wil betalen en wat nodig is om de schoonmaakster acceptabele arbeidsvoorwaarden bij te plussen. Subsidiëren. Zo kent België een systeem van de dienstencheques (lees dit interessante stuk uit De Correspondent over dit fenomeen) en krijg je in Scandinavië belastingvoordeel wanneer je iemand bij jou thuis laat schoonmaken. Dat is de enige manier om dit probleem op grote schaal op te lossen. Dat negeren is de discussie niet serieus nemen, of het eigen gewin voorop stellen aan de mogelijke oplossing. Is een keuze.
2: wie is er ook alweer verantwoordelijk voor de explosie van het aantal ZZP’ers?
Waar veelal de ZZP’ers zelf en hun opdrachtgevers de ‘schuld’ krijgen van de grote groei van het aantal ZZP’ers (ik ben zelf meer fan van de Zelfstandige Professional (ZP’er), mijn ambitie is niet om personeel te hebben) is het toch echt de overheid zelf die begin deze eeuw een aantal drempels hebben weggehaald om het Zelfstandig Ondernemerschap te stimuleren. En is het de overheid (en natuurlijk de andere belangen behartigers) die al jarenlang een dikke mist laat hangen rondom wie nu wel en wie nu niet gebruik mag maken van de (fiscale) voordelen van het zelfstandig ondernemerschap.
Daarnaast is de kern van het probleem, beter gezegd: de uitdaging, dat alle zekerheden zijn gekoppeld aan een bepaalde contractvorm: het werknemerschap. Tijdens de workshop over zekerheid en flexibiliteit in de platformeconomie was iedereen het er over eens dat dit de kern van het probleem is. Wanneer je dit loskoppelt, dus ook niet een ZZP verzekering, maar een werkersverzekering verplicht stelt, je een hoop problemen oplost. En je daarnaast ook drempels weghaalt voor mensen om vrijer en meer in hybride constructies te werken.
3: zijn Uber en Lyft verantwoordelijk voor de zelfmoorden van taxi chauffeurs in New York?
En dan komen we uit bij het artikel waar ik dit betoog aan heb opgehangen. In de stad New York was jarenlang een vast aantal taxi’s op de weg. 13.000 in totaal. Door een vergunningensysteem zat de markt op slot en werden de verdienste van de chauffeurs geborgd. Tot de app taxi’s van Uber, Lyft en Juno kwamen. In een aantal jaar tijd kwamen er zo’n 80.000 ‘ride hailing’ voertuigen bij en daalden de inkomsten van de taxi chauffeurs. Daarnaast werden de vergunningen, die door schaarste rond de 1 miljoen dollar kostten, een stuk minder schaars, daalden de waarde, wat zorgde voor financiële problemen bij chauffeurs. Met als dieptepunt enkele zelfmoorden van chauffeurs die het niet meer zagen zitten. En dit allemaal door Lyft, Uber en Juno. Of toch niet?
In dit zeer lezenswaardige en uitgebreide artikel in de New York Times wordt na zeer uitgebreid onderzoek een reconstructie gemaakt van hoe het kwam dat die vergunningen überhaupt een miljoen konden gaan kosten en wat de reden was dat veel chauffeurs in de problemen raakten. En dat verhaal is een stuk minder eenkennig… Een aantal fragmenten:
“Thousands of immigrants who were chasing the dream of owning a New York taxi were trapped in reckless loans by bankers who made hugeprofits, The Times found.”
“Between 2002 and 2014, the price of a medallion rose to more than $1 million from $200,000, even though city records showed that driver incomes barely changed.“
“The medallion bubble burst in late 2014. Uber and Lyft may have hastened the crisis, but virtually all of the hundreds of industry veterans interviewed for this article, including many lenders, said inflated prices and risky lending practices would have caused a collapse even if ride-hailing had never been invented.”
Oftewel: nu de context van het probleem bekend is, wordt duidelijk dat de grootste boosdoener niet de Silicon Valley apps zijn (die overigens slim gebruik maken van een categorie die onder een lichte regulering valt: de bel en bestel markt), maar een flink aantal gewetenloze financiële instellingen en een groot aantal falende instituties die jarenlang alle rode vlaggen hebben genegeerd.
Deliveroo-koeriers dreigen belastingen te moeten betalen | De Tijd
In België kun je wanneer je je diensten aanbiedt via een (deel)platform dat erkend is door de overheid (zie lijst) jaarlijks tot 6.250 euro onbelast bijverdienen. Over deze inkomsten hoef je ook geen sociale bijdragen te betalen. Een interessant idee, hoewel je je natuurlijk wel af kunt (en moet) vragen of de manier waarop de match tot stand is gekomen mag leiden tot een belastingvoordeel. Aanbieders zullen eerder kiezen om te werken via zo’n platform dan voor niet platform intermediairs. Of natuurlijk de goede oude zwarte markt 😉 En er is een gevaar dat klanten zonder digitale skills straks geen mensen meer in kunnen huren, aangezien het aanbod zich verschuift naar het digitale domein.
Enfin, Deliveroo en UberEats zijn ook door de overheid erkend. Opmerkelijk, omdat een van de voorwaarden is dat er “een overeenkomst bestaat tussen twee particulieren voor de handel in diensten. Wie via Deliveroo een maaltijd bestelt bij een restaurant uit de buurt, gaat geen overeenkomst aan met de fietskoerier die de maaltijd aan huis levert. De consument en de koerier komen niet onderling overeen hoeveel de levering zal kosten.” Het is dan ook niet heel vreemd dat de fiscus nu aan de bel trekt. Dat had natuurlijk ook al gedaan kunnen zijn bij het verzoek dat Deliveroo en UberEats deden om erkend platform te worden, maar toch.
Reflections on a courier consultation forum in New York City | Platform Labor
Weer een interessante blog van onderzoeker Niels van Doorn. Niels doet onderzoek naar de condities van food delivery koeriers in New York, Berlijn en Amsterdam. In deze blog doet hij verslag van een multi stakeholder event.
“The forum built on my research on the opportunities and challenges of platform-mediated “on-demand” food delivery work in New York City (see also this previous workshop), welcoming stakeholders from the public and private sectors to consult with food delivery workers about what can be done to improve their working conditions and to develop labor standards in this emerging industry. Our primary aim was to raise awareness among legislators, policymakers, and labor organizers, and to stimulate a robust discussion centered on the following questions:
1) How can on-demand food delivery platforms improve the working conditions and income opportunities of their courier fleets?
2) What new government policies would be needed to help improve labor standards in this industry?”
In dit stuk komt duidelijk naar voren hoe verschillend de apps zijn richting de worker. Hoe zij omgaan met tarieven, bonus, fooi, wachttijd, voorrang, etc. Erg interessant en relevant om te lezen en het geluid vanuit degenen die voor de apps werken zelf te horen.
Airbnb and New York City Reach a Truce on Home-Sharing Data | WIRED
Handhaving van vakantieverhuur via platformen is een probleem waar veel steden mee kampen. Zonder toegang tot data is goed handhaven nagenoeg onmogelijk en platformen als Airbnb weigeren veelal data te delen onder het mom van de privacy van de gebruikers. En zo belandt de kip-ei discussie in een eindeloze vicieuze cirkel.
In New York heeft de rechter een handje geholpen. “a judge ordered Airbnb to turn over more detailed and nonanonymized information on dozens of hosts and hundreds of guests who have listed or stayed in more than a dozen buildings in Manhattan, Brooklyn, and Queens in the past seven years.” Toeval of niet, maar wanneer er een schaap over de dam is… : “Two days after that agreement was signed, a judge ordered Airbnb to comply with four additional city subpoenas the company had challenged as “overbroad and unduly burdensome.”.
Ik denk dat Airbnb hier zeker steken heeft laten vallen. Als bedrijf moet je zelf in de lead zijn over je eigen toekomst, maar door onvoldoende mee te werken aan de handhaving issues en het organiseren van illegale activiteiten op het platform hebben zij zichzelf diep in de vingers gesneden. Aan de andere kant moeten we misschien Airbnb dankbaar zijn voor dit gedrag: het heeft bijgedragen aan een enorme berg aan kennis en ervaring bij gemeenten over hoe om te gaan met platformen in de stad én heeft ambtenaren minder naïef gemaakt voor wanneer er weer een volgend platform zich aandient. Zo heeft ieder voordeel zijn nadeel, zou een bekende Amsterdamse filosoof hebben gezegd.
Het is overigens maar de vraag of het wenselijk is dat een gemeente de data van platformen als Airbnb ontvangt. Juist ook omdat deze de zaken goed op orde moet hebben om deze data op een verantwoorde manier te verwerken. Voor een stad als New York of Amsterdam maak ik mij hier niet zoveel zorgen, maar juist de kleine steden hebben hier denk ik een probleem. Het is dan ook de vraag of de overheid de verwerker moet worden van dit soort gegevens, of dat we op zoek moeten naar een andere constructie.
Tweet
Ik zie steeds meer marktplaatsen die van een enorm gefragmenteerde supply langzaam maar zeker stappen zetten naar een meer stabiel aanbod. Dit lijkt ook de enige manier om de klant aan de andere zijde van de marktplaats, die een stabiele ervaring en service wenst, te kunnen bedienen. Oftewel: Uber spoort chauffeurs aan om meer te rijden, SnappCar stapt in private lease om een meer stabiele, professionele en uniforme supply op te bouwen, Peerby op de items die vaak worden gehuurd en dan het liefst bij niet al te veel aanbieders en Airbnb op de super hosts. Hierover later meer.
In de media
Van Spaendonck 100 jaar: Vol inspiratie naar de toekomst by Van Spaendonck – Issuu
Voor een magazine rondom het 100 jarig jubileum van Van Spaendonck werd ik geïnterviewd over platformen. Zie hier het resultaat.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
