Many discussions within the gig economy focus on platforms connecting the individual demander with an individual supplier. The one-on-one transaction. A taxi driver and a traveller, a cleaning lady with a private citizen, and the babysitter with a family with children. Platforms lower the threshold for these kind of activities and pave the way for markets to grow. It has caught my eye that recently such discussions mainly focus on the individual client. There is hardly any word on the opportunities such platform developments could offer to business clients.
Slightly over a year ago, I travelled to Copenhagen to meet up with the founder of gig platform Meploy. Initially founded as a platform to connect freelancers to businesses for short term gigs, it soon they made an interesting switch. By converting to a staffing model, they hired the ones who would execute the gigs and became a completely digital first employment agency.
I kept following Michael, Meploy’s founder, and met him several times throughout Europe, just like last Thursday in Brussels. He told me they now facilitate fixed clients with their complete flexible hiring. And during last year only they have grown by a factor of 10.
Meploy is a platform that more or less shows how I expect the gig economy —though I rather call it the platforms facilitating the organization of work— to develop over the next couple of years. Beginning with the facilitation of gigs for (and between) consumers, slowly evolving to a means of organizing the flexible shell of organizations, whether or not white label. This is highly interesting to organizations, because the benefits of those platforms in lowering their transaction costs can now also be applied to a business HR environment.
Besides taking the flexible shell into their own system, another extra interesting plus for the organization is that it can additionally benefit from the platform’s talent pool. In doing so, the platform takes over the whole organization flow of the flexible shell. This development may have an considerable impact on the temporary work agency sector. Whether this impact will turn out to be an opportunity or threat is to be determined by the industry itself. This area of the gig economy has not yet been part of the discussion, but will, in my opinion, have great impact in the near future.
P.s. A couple days ahead of my conversation with Michael, I read his latest blog in which he announced to yearly share 10% of the companies profit among those that worked through the platform over that year. He has given thought to a cooperative model, but with the impermanent relation to workers on the platform, it would not provide any added value in his opinion. With this, I believe he has created a finely unique solution.
Het zat er al even aan te komen. Op de dag dat platform voor schoonmakers bij huishoudens Helpling een nieuwe investering en de uitbreiding naar Zwitserland bekend wilde maken, verstoorde FNV het feestgevoel. De vakbond daagt het platform voor de rechter.
De boodschap in het persbericht is helder: FNV vindt dat Helpling de schoonmakers die van het platform gebruik maken in dienst moet nemen.
Feitelijke onjuistheden
Wat mij verbaast is dat er wel een aantal flinke feitelijke onjuistheden in het bericht stonden. Zo onjuist, dat dit echt geen toeval kan zijn. Zo spreekt FNV in het bericht over zzp’ers. Dit is onjuist, schoonmaakhulpen vallen onder de regeling dienstverlening aan huis.
“Dit is een uitzonderingsregeling op de verplichte lasten die een werkgever normaal gesproken wel heeft als het gaat om kleinschalige diensten en klusjes van particulieren onderling.“
Daarnaast staat in het bericht dat een hulp 11,50 per uur verdient, terwijl op het platform de aanbieder zelf zijn prijs mag bepalen. Er is wel een adviestarief en een ondergrens, maar geen maximumprijs.
Als voormalig marketeer weet ik dat je af en toe wat zaken moet aandikken, maar toch snap ik niet waarom FNV deze onjuistheden in het bericht heeft geplaatst. De boodschap was met de feiten echt niet minder duidelijk en overtuigend geworden.
Is de keuze om Helpling te dagvaarden willekeur?
Helpling is niet het enige platform dat bemiddelt tussen particuliere vragers en aanbieders volgens de regeling dienstverlening aan huis en commissie rekent. Ook schoonmaakplatformen iemand.nl, ziso.nl en oppasplatform Charley Cares maken gebruik van deze combinatie. Wat dat betreft had FNV het voor het kiezen.
Is Helpling dan echt nieuw?
Platform Helpling stelt huishoudens in staat via een online marktplaats een schoonmaakhulp te vinden. Daarnaast ondersteunt het platform met kwaliteitscontrole (telefonische intake, ID-check en reputatiesysteem), backoffice (klachten, vragen, vervangende hulp bij vakantie) en betaalmodule. Het bedrijf verdient geld door een marge van iedere transactie af te romen. Een veelgebruikt model.
Helpling is zeker niet uniek, dit soort dienstverlening bestaat al jaren. Neem het bedrijf HomeWorks. Een bedrijf dat al 25 jaar lang exact hetzelfde doet als Helping. Het enige verschil is dat dit geen online marktplaats is, maar dat het bedrijf handmatig de match tussen vraag en aanbod maakt. Daarnaast heeft het servicecoördinatoren die toezien op kwaliteit en zelfs met de eerste schoonmaak meegaan. Dit alles maakt het een duur model: de commissie die het bedrijf rekent is dan ook zo’n 39% (t.o.v. 23% bij Helpling).
Als de FNV het belangrijk vindt om voor deze doelgroep op te komen, waarom hebben zij een organisatie als HomeWorks dan niet al veel eerder aangepakt?
Wat gebeurt er als FNV zijn gelijk haalt?
Ik ben geen jurist, heb de aanklacht niet gelezen en kan dus geen voorspellingen in deze zaak doen. Maar als FNV wint en Helpling de huishoudhulpen in dienst moet nemen, dan gaat de prijs van de hulp voor de klant omhoog naar een bedrag van minimaal 20 euro. Nagenoeg geen enkele particulier is bereid dit bedrag per uur te betalen. Er zal niemand meer boeken via het platform en Helpling is binnen de kortste keren failliet. Is daarmee het probleem opgelost? Nee. Die schoonmaak wordt ook daarna nog wel gedaan. Maar dan via de zwarte markt.
Verbrand FNV met deze aanvliegroute haar schepen?
Iedere vakbondsvrouw of -man die ik spreek is overtuigd dat de opkomst van platformen die bemiddelen (in welke vorm dan ook) in arbeid niet meer te stoppen is. Ik zie ook veel kansen in samenwerkingen tussen platformen en vakbonden, zoals het borgen van collectieve afspraken in algoritmes.
Dit is wel een wat onaangename start van de relatie. FNV snijdt zichzelf hiermee flink in de vingers. FNV heeft al een interessant trackrecord in de relatie tot platformen:
Aanklacht Deliveroo (binnenkort uitspraak);
Samenwerking Temper tussen FNV Horeca en het platform waar de top van FNV en publique zijn ongenoegen uitsprak over de samenwerking;
Nu de Helpling case.
Ik kan mij niet voorstellen dat er nu nog een platform is dat met een gerust hart een samenwerking of experiment met FNV aandurft. Een gemiste kans.
Conclusie
Ook al wint FNV de rechtszaak, de schoonmaakhulp wordt er niet beter van. Daarnaast is het duidelijk dat het aanklagen van alleen Helpling over komt als willekeur: het voorbeeld van HomeWorks laat zien dat deze manier van bemiddelen al heel oud is.
Het ziet er dan ook naar uit dat het doel van deze zaak voornamelijk ligt bij het ‘aankaarten van de problematiek achter de platformeconomie’. Een niet onbekende route, maar dit is niet de manier die ik zou hebben gekozen. Voor nu is het afwachten of er ruimte komt voor constructiever debat.
Afgelopen week heb ik mij uitermate vermaakt met 3 presentaties over platformeconomie en platformcoöperaties, een publiek debat tijdens de Dutch Design Week over de vraag ‘wie betaalt de prijs van ons gemak’ en het Reshaping Work in the Platform Economy congres. Wat mij opvalt is dat de verschillende stakeholders op persoonlijk niveau steeds meer zichtbaar zijn in het debat en open staan voor elkaars meningen en uitdagingen. Dat praat een stuk prettiger dan voor de rechtbank 😉 Volgende stap is dat de stakeholders ook op institutioneel niveau en ook naar buiten een constructievere houding aannemen. Want dat is de manier om tot oplossingen te komen. Ik merk dat ik steeds vaker de rol van bruggenbouwer oppak om binnen een stakeholder groep verschillende partijen bijeen te brengen en door stakeholders met elkaar te verbinden. Dat is tof om te doen vanuit mijn onafhankelijke positie. Ik vermaak mij wel zoals je merkt 😉
Deze nieuwsbrief heeft eenmalig een andere opzet. Iets dat ik mij op mijn 39ste (auw) verjaardag vandaag wel kan permitteren ;-). In plaats van 5 losse artikelen te voorzien van mijn duiding en commentaar praat ik je bij over de laatste discussies binnen de kluseconomie aan de hand van een aantal tweets die ik stuurde tijdens het Reshaping Work congres.
Komende week vertrek ik naar Berlijn om te leren over het Steward Ownership Model. Een investeringsmodel waarbij alle variabelen die kunnen leiden dat de investering een extractief effect hebben op het bedrijf ‘by design’ elimineren. Ik ben benieuwd…. Voor nu: mooie week! En vergeet a.s. zondag niet naar de Tegenlicht uitzending over de klik- en kluseconomie te kijken. Ik ben heel benieuwd naar het eindresultaat.
Hoe groot is de kluseconomie?
Afhankelijk van de definitie en duur van een klus komen onderzoekers uit op een omvang van 0,4% tot 22% van de arbeidsmarkt. Je ziet: er valt nog erg weinig zinnigs over te zeggen. Is dat erg? In principe niet, zolang je bij een onderzoek maar duidelijk maakt welke variabelen je wel en niet meeneemt in de definitie die je gebruikt. Al zou het geen overbodige luxe zijn als er iets meer eenduidigheid komt.
Een van de belangrijkste variabelen waar naar mijn mening te weinig over wordt nagedacht en gesproken is of een transactie wel of niet via een online platform verloopt. Wanneer je wilt praten over de uitdagingen en kansen die opdoemen wanneer je een transactie via een online platform laat lopen, dan is het prima om in de definitie alleen de transactie die via een online platform loopt mee te nemen. Maar wanneer je wilt weten hoe groot de kluseconomie is en iets wilt zeggen over de omstandigheden waarin de workers hun werk doen, dan is het toch ook wel fijn om te weten hoe groot de markt in zijn geheel is. Zo kun je bijvoorbeeld weinig zeggen over de schoonmakers die via Helpling werken, wanneer je niet weet hoe de schoonmakers die via andere intermediairs (bemiddelaars die zonder platform werken, het briefje bij de supermarkt, etc.) aan het werk zijn.
Ander punt dat in de opening keynote van collega Koen Frenken naar voren kwam is dat veel kluswerkers het werk gebruiken voor ‘supplemental income’. Lauren Sepoetro, public policy advisor van Uber, bevestigde dit later tijdens het congres. UberEats is niet bedoeld als hoofdinkomen. Dat is ook nagenoeg onmogelijk, aangezien er vooral werk is rondom lunch en avondeten. Maar ook fijn om dat eens van een platform zelf te horen.
Platformen als nieuwe generatie uitzendbureau?
ING publiceerde eerder het rapport ‘Algoritmes versus de flexbranche – Bestaat het uitzendbureau straks nog?’ waarin het voorspelt dat 20 – 70 procent van het marktaandeel van flex op het spel staat door de opkomst van online platformen. Ik deelde vorige week een blog over het Deense platform Meploy dat zowel de eigen als de externe flexibele schil van organisaties via één platform organiseert. En de uitzendbranche heeft de afgelopen weken een flink aantal statements en opiniestukken de media in gebracht over de rol van uitzendbranche in de platform en freelance discussie.
Tijdens een presentatie van onderzoekers van het Oxford Internet Institute, zij doen waanzinnig onderzoek naar het online werk in de kluseconomie, kwam onderstaande slide voorbij. Platform Sourcing is een term die ik nog niet was tegengekomen, maar hij bekt lekker. Hoe meer ik er over nadenk en hoe meer ik er met mensen over praat, hoe meer ik er van overtuigd raak dat de link tussen platformen in de kluseconomie en de uitzendbranche een hele logische is. Ik denk dat ook dat de oplossing in de vraagstukken over zekerheden voor platformworkers in deze hoek kan liggen.
Volgens mij is iedereen er intussen wel van overtuigd dat het systeem van arbeid volledig op de schop moet. Matthew Taylor, Chief Executive van het in de UK gevestigde RSA (check deze club!), deelde in zijn keynote zijn visie dat er voor opdrachtgevers en werkers geen fiscale verschillen tussen vast en flexibele vormen van werk mag zijn. En zo waren er nog wel meer ideeën. Maar intussen is het ook wel duidelijk dat als er zo’n shift komt, dat dit nog wel een paar jaar op zich laat wachten. En moeten we op zoek naar een oplossing for the time being…
Doe een diploma er nog toe in de kluseconomie?
Platformen verlagen de drempel tot de arbeidsmarkt. Bij het merendeel van de klusplatformen kun je zonder enige ervaring aan de slag. Geen diploma vereist. Gedurende het werken op een platform bouw je vervolgens een reputatie score op, wat je weer helpt bij het verder verkrijgen van nieuwe opdrachten.
De vraag is dan ook: doen diploma’s er toe in de online kluseconomie? Het antwoord van collega Andrea Herrmann et al is duidelijk: nee. Dit na uitgebreid onderzoek gedaan te hebben op een van de grootste klusplatformen in de wereld. Het aantal jaren ervaring op een platform en de reputatiescore doen er, en die laatste is niet geheel verrassend, wel toe. Geslacht helaas ook: ook in de online kluseconomie verdienen mannen meer dan vrouwen voor soortgelijk werk.
Andersom is het ook interessant om mee te experimenteren. Zo starten de social services in Zweden een experiment waar de ervaring (o.a. reputatiescore) van klusplatformen wordt omgezet in een traditioneel CV. En interessant experiment.
Hoe tevreden is de worker in de kluseconomie?
Juliet Schor, Professor of Sociology at Boston College, doet al jaren met haar team onderzoek in de platformeconomie. Ik ontmoette (en interviewde) haar ruim drie jaar geleden tijdens de eerste International Workshop on the Sharing Economy in Utrecht. Mijn eerste confrontatie met de academische wereld. Juliet deelde in haar keynote resultaten uit onderzoek over tevredenheid, autonomie en inkomsten van workers in de (offline) kluseconomie.
Interessant is om te zien dat wie het platform gebruikt voor extra (supplemental) inkomen zonder daar afhankelijk van te zijn over het algemeen heel tevreden zijn, een groot gevoel van autonomie hebben en over het algemeen goed verdienen. Waarom? Omdat zij de luxe hebben om alleen voor de goedbetaalde ‘gigs’ te gaan en omdat zij niet bang zijn om een lage score te halen (het deactiveren heeft weinig invloed op hun leven), zijn zij ook goed in het negeren van sturingsmechanismen van de algoritmes.
Heel anders is het voor diegenen die afhankelijk van het platform zijn. Zij moeten iedere beschikbare klus aannemen en kiezen dus ook voor de slecht betaalde opdrachten. Daarnaast heerst er onder deze groep de angst voor de gevolgen van een slechte beoordeling, wat een negatief effect heeft op hoe zij hun werk en autonomie ervaren.
Kluseconomie vanuit het perspectief van de worker
Bijzonder aan het Reshaping Work congres is dat alle stakeholders die bij deze ontwikkeling betrokken zijn aanwezig zijn, ronde tafels hosten (ik schoof uiteraard na mijn blog van vorige week bij FNV aan tafel) en op de tweede dag gezamenlijk op het podium staan in het debat ‘meet the gig worker’. (zie de video van vorig jaar).
Deze keer stonden afgevaardigden van Deliveroo en UberEats op het podium met 6 van hun gig workers. Een aantal bevindingen:
Gepland of écht on demand?
Deliveroo werkt met ingeplande diensten. Drie variabelen zorgen er voor of een bezorger voorrang krijgt bij het inschrijven voor een dienst:
Komt een bezorger afspraken na en werkt deze voor de sessies die eerder zijn gereserveerd;
Last minute afzeggingen (als iemand meer dan 24 uur van tevoren een sessie cancelled heeft dit geen effect);
Werkt de bezorger ook gedurende piekuren (vrijdag, zaterdag, en zondag tussen 18-20 uur).
Natuurlijk kun je je ook proberen je spontaan aan te melden, maar als het maximum aantal bezorgers binnen een bepaald gebied is bereikt, dan is aanmelden niet meer nodig. UberEats werkt niet met ingeplande diensten, dit gaat echt allemaal on demand. Je zou zeggen dat het Deliveroo model zorgt voor betere verdiensten voor de koeriers: je hebt grip op het aanbod, zodat er nooit te veel koeriers tegelijkertijd aan het werk kunnen zijn ten opzichte van het aantal opdrachten. Bij UberEats is er minder controle op de supply van het platform. Het zou interessant zijn om te (laten) onderzoeken welk model voor de meeste inkomsten voor de koerier zorgt.
Freelance of niet?
Dé discussie van het moment en de komende jaren is: is de platform werker freelancer of moet het platform hem of haar in dienst nemen? Verschillende advocaten die ik heb gesproken voorspellen dat er de komende jaren echt geen duidelijkheid hier in komt.
Hoewel er veel over de kluswerker wordt gesproken, wordt er beroerd weinig mét de kluswerker gesproken. En dat kan tot verrassende resultaten leiden. Op de vraag: ‘wat wil je liever: freelancer of in dienst’ antwoordde de kluswerkers unaniem: freelancer. De motivaties:
Je ziet direct resultaat van je inspanningen. Fiets je hard, dan verdien je meer. Het competitieve element wordt als positief ervaren;
De flexibiliteit: werken wanneer je wil, korte of lange shifts;
Autonomie: eigen baas, eigen keuzes maken.
Hoewel de keuze duidelijk is, is het wel de vraag of de individuele koeriers de risico’s kunnen inschatten rondom verzekering, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Een aantal platformen die ik tijdens het congres sprak staan dan ook open voor verplichte verzekeringen van de workers. Zolang dit ze niet in de hoek van werkgever drukt.
Waar ligt de bottleneck?
Tijdens deze discussie kwam ook een voor mij verrassende of in ieder geval onderbelichte stakeholder naar voren die een grote invloed heeft op het wel en wee van de fietskoerier: het restaurant. Platformen als Deliveroo en UberEats geven restaurants die voorheen geen delivery deed de mogelijkheid om in te tappen op een netwerk van koeriers van het platform. Maar dit zegt nog niet dat ze daar klaar voor zijn en hun processen op hebben ingericht. Een aantal punten:
Lange wachttijden: vaak gaan andere klanten voor en moet de fietskoerier op eigen rekening wachten;
Niet ingesteld op het verpakken van de maaltijd voor transport. Resultaat: overstroomde, door elkaar gehusselde en niet heel smakelijk ogende maaltijden en verzopen papieren zakken. Iets waar de koerier, ook in de waardering, vaak voor wordt afgerekend.
Deliveroo gaf aan actief advies te geven aan restaurants. Maar het dus nog beter voor beide platformen. Ik ben overigens ook wel benieuwd of deze negatieve ervaringen ook gelden voor restaurants die hun eigen koeriers in ‘dienst’ hebben. Ik vermoed van niet: dan zal er meer een gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid zijn.
Tot slot
Ruim zes jaar geleden besloot ik fulltime in de platformeconomie te duiken. Met de overtuiging dat deze ontwikkeling de komende jaren iedere sector zou beïnvloeden. Eerst crowdfunding, dan deeleconomie en vervolgens de kluseconomie. Ook voorspelde ik, vanuit logica redenerend, dat die laatste de meest interessante en relevante vraagstukken zou opleveren. Immers: hoe meer afhankelijk iemand van een platform is, hoe duidelijker de pijn wanneer het model niet optimaal is.
Het was mooi om te zien dat er nu (eindelijk) het momentum ontstaat dat alle instituties het belang van deze ontwikkeling erkennen en zich actief in het debat begeven. Ook al is het kennisniveau nog in de beginfase: toch zie ik dit als een heel positieve ontwikkeling. Tof om hier onderdeel van te zijn.
Event report
De video van het debat.De schaduwzijden van de platformeconomie: wie betaalt de prijs van ons gemak?
Vorige week nam ik tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven deel aan een anderhalf uur durend publiek debat over de vraag ‘wie betaalt de prijs van ons gemak?’.
Dat was erg leuk om te doen en ik heb weer veel nieuwe inzichten opgedaan. Debatteren is iets dat ik eerst voornamelijk online deed en wat ik de laatste tijd steeds vaker in publieke settings doen. Ik merk dat ik dat hartstikke leuk vindt om te doen en met mijn ervaring van honderden interviews, gesprekken, onderzoeken en deze nieuwsbrief goed de context van bepaalde (politiek geladen) discussies kan geven. Met een vleugje humor, het moet natuurlijk wel leuk blijven ;-).
Organisator Freshheads plaatste dit verslag van het debat online. Door op het bovenstaande plaatje te klikken kom je bij de video van het hele debat.
De laatste tijd laat ik steeds vaker stukken uit deze nieuwsbrief vertalen naar het Engels om deze ook voor een breder publiek toegankelijk te maken. Zo ook dit stuk over de rechtszaak tussen FNV en Helpling.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Afgelopen week mocht ik voor een NWO verkenning waar ik mee bezig ben 5 platformen uitgebreid interviewen en nam ik deel aan het expertpanel Trends in Internetgebruik van SIDN. Een leerzame week dus. Deze week was sowieso interessant door het bericht dat FNV Helpling voor de rechter daagt. In deze nieuwsbrief doe ik een (hele) uitgebreide analyse van wat er aan de hand is. Komende week weer veel op pad, onder andere naar het Reshaping Work in the Platform Economy congres in Amsterdam. Gaat vast weer veel interessante inzichten en gesprekken opleveren.
Zet daarnaast zondag 4 November 21:05 NPO2 in je agenda. Dan wordt de Tegenlicht uitzending over de klus- en klikeconomie uitgezonden. Voor deze uitzending werd ik een uur op camera geïnterviewd. Erg benieuwd naar het resultaat. Tof om een bijdrage aan te mogen leveren. Voor nu: fijne week!
FNV begint rechtszaak tegen schoonmaakplatform Helpling – FNV
Het zat er al even aan te komen, de geruchtenmachine ging al een jaar geleden van start, maar deze week was het zover. Op de dag dat platform voor schoonmakers bij huishoudens Helpling een nieuwe investering en de uitbreiding naar Zwitserland bekend wilde maken was het FNV die het feestgevoel verstoorde met de aankondiging dat het het platform voor de rechter daagt.
De boodschap in het persbericht is helder: FNV is van mening dat Helpling de schoonmakers die van het platform gebruik maken in dienst moet nemen. Wat mij wel verbaasde is dat er wel een aantal flinke feitelijke onjuistheden in het bericht stonden. Zo onjuist, dat dit echt geen toeval kan zijn. Zo spreekt FNV in het bericht over ZZP’ers. Dit is onjuist, schoonmaakhulpen vallen onder de regeling dienstverlening aan huis. “Dit is een uitzonderingsregeling op de verplichte lasten die een werkgever normaal gesproken wel heeft als het gaat om kleinschalige diensten en klusjes van particulieren onderling.” Daarnaast staat in het bericht dat een hulp 11,50 per uur verdient, terwijl op het platform de aanbieder zelf zijn of haar prijs mag bepalen. Er is wel een ondergrens om een race to the bottom te voorkomen. Er is geen maximumprijs, maar er wordt wel een adviestarief aangegeven wat andere schoonmakers in dezelfde omgeving vragen.
Even los van nog flink wat suggestieve uitspraken, als voormalig marketeer weet ik dat je af en toe wat zaken naar je hand moet aandikken en ook dat je als je een bericht ontvangt goed in gedachten moet houden wat de agenda van de zender is, is het de vraag waarom FNV deze onjuistheden in het bericht heeft geplaatst. De boodschap is immers helder en was met de feiten echt niet minder duidelijk en overtuigend geworden. Onnodig dus.
Is de keuze om Helpling te dagvaarden willekeur?
Helpling is niet het enige platform dat bemiddelt tussen particuliere vragers en aanbieders volgens de regeling dienstverlening aan huis. En als verdienmodel een commissie over de transactie rekent. Ook schoonmaakplatformen iemand.nl, ziso.nl en oppasplatform Charley Cares maken gebruik van deze combinatie. Hoewel dit volgens mij los staat van het vraagstuk werknemer ja of nee zie dus dat er meer platformen zijn die volgens eenzelfde marge op transactie constructie werken. Wat dat betreft had FNV het voor het kiezen.
De zaak in perspectief: is het Helpling model nu echt zo nieuw?
Wat doet Helpling? Het stelt huishoudens in staat om via een online platform (marktplaats) een schoonmaakhulp te vinden. Daarnaast ondersteunt het platform in een stuk kwaliteitscontrole (telefonische intake, ID check en reputatie systeem), backoffice (klachten, vragen, vervangende hulp bij vakantie), planning tool en betaalmodule. Het bedrijf verdient geld door een marge van iedere transactie af te romen. Een veel gebruikt model, hoewel ik bij andere platformen voor particuliere schoonmaak ook wel vaak het abonnement model tegenkom.
Is Helpling uniek in wat het doet? Zeker niet. Dit soort dienstverlening bestaat al jaren. Neem het bedrijf HomeWorks. Een bedrijf dat al 25 jaar lang exact hetzelfde doet als Helping. Het enige verschil is dat dit geen online marktplaats is, maar dat het bedrijf handmatig de match tussen vraag en aanbod maakt. Daarnaast heeft het servicecoördinatoren die toezien op kwaliteit en zelfs met de eerste schoonmaak mee gaan (een interessante in de discussie wel/geen werknemer). Dit alles maakt het een duur model: de commissie die het bedrijf rekent is dan ook zo’n 39% (t.o.v. 23% bij Helpling).
Als de FNV het belangrijk vindt om voor deze doelgroep op te komen, waarom hebben zij een organisatie als HomeWorks dan niet al veel eerder, zeg bij de oprichting in de vorige eeuw, aangepakt?
Dit voorbeeld laat zien dat de gig economy al honderden jaren bestaat, maar dat door de opkomst van platformen het matching proces wordt geautomatiseerd of geoutsourced naar de klant via een marktplaats model. Door alleen de matchmakers die via een online platform tot de gig economy te rekenen laat je het grootste deel van de markt buiten beschouwing. En dat is een gemiste kans. Lees hierover ook mijn blog ‘is the discussion on the gig economy still on-topic?’.
Wat gebeurt er als FNV zijn gelijk haalt?
Ik ben geen jurist, heb de aanklacht niet gelezen en kan dus geen voorspellingen in deze zaak doen. Maar wat nu als FNV wint en Helpling de huishoudhulpen in dienst moet nemen? Dan is wat er daarna gebeurt vrij eenvoudig te voorspellen. Wanneer Helpling de huishoudhulpen in dienst neemt, dan gaat de prijs van de hulp voor de klant omhoog naar een bedrag van minimaal 20 euro. Nagenoeg geen enkele particulier is bereid dit bedrag per uur te betalen. Er zal niemand meer boeken via het platform en Helpling is binnen de kortste keren failliet. Is daarmee het probleem opgelost? Nee. Die schoonmaak wordt ook daarna nog wel gedaan. Maar dan via de zwarte markt.
(De regeling dienstverlening aan huis wordt wel vaker bekritiseerd. In België hebben ze een ander interessant systeem: de Dienstencheque. Van wat ik er nu over heb gehoord een heel interessant systeem. Duik er binnenkort wat dieper in…)
Verbrand FNV met deze aanvliegroute haar schepen?
Iedere vakbondsvrouw om -man die ik 1-op-1 spreek is er van overtuigd dat de opkomst van platformen die bemiddelen (in welke vorm dan ook) in arbeid niet meer te stoppen is. Ook zie ik veel kansen in samenwerkingen tussen platformen en vakbonden, zoals het borgen van collectieve afspraken in algoritmes.
Uiteindelijk hebben beide partijen, zeker in de markten waar de gevraagde arbeid schaars is, een gemeenschappelijk belang. En snapt iedereen dat wil de markt echt groeien het noodzakelijk is dat er geen onduidelijkheden en onzekerheden meer zijn. Investeerders willen immers ook gewoon duidelijkheid en onduidelijkheid staat gelijk aan risico.
Als we er dan toch van overtuigd zijn dat beiden stakeholders nog wel vaker door een door zullen moeten gaan, dan is dit wel een wat onaangename start van een relatie. Ik denk ook echt dat FNV door het kiezen van deze route zichzelf flink in de vingers snijdt. Een oplossing voor de vraagstukken komt alleen wanneer alle partijen (platformen, belangenorganisaties, overheid) hun gezamenlijke verantwoordelijkheid pakken. FNV heeft al een interessant trackrecord in de relatie tot platformen:
Aanklacht Deliveroo (binnenkort uitspraak);
Samenwerking Temper tussen FNV Horeca en het platform waar de top van FNV en publique zijn ongenoegen uitsprak over de samenwerking;
Nu de Helpling case.
Ik kan mij niet voorstellen dat er nu nog een platform is die met een gerust hart een samenwerking of experiment met FNV aandurft. Ik zou als ik voor een platform werkte het risico niet durven nemen en op zoek gaan naar een andere samenwerkingspartner. En dat vindt ik oprecht zonde en een gemiste kans. Juist vanwege de mogelijkheden die ik zie dat een samenwerking tussen platformen en vakbonden kan bijdragen aan een meer inclusieve arbeidsmarkt. Zeker in de sectoren waar de arbeid nu nog heel gefragmenteerd wordt uitgevoerd en we officieel geen idee hebben hoe de omstandigheden zijn, maar wel een vermoeden hebben dat deze voor verbetering vatbaar zijn (schoonmaak, maaltijdbezorging, etc.).
Conclusie
De conclusie van bovenstaand is dat ook al wint FNV de rechtzaak, de schoonmaakhulp die zij omschrijven als de ‘dappere individu’, wordt er onder de streep niet beter van. Daarnaast is het duidelijk dat het aanklagen van alleen Helpling over komt als willekeur: het voorbeeld van HomeWorks laat zien dat deze manier van werken al heel oud is. En de kluseconomie vele malen groter dan wat er op een platform als Helpling gebeurd.
Het ziet er dan ook naar uit dat het doel van deze zaak voornamelijk ligt bij het ‘aankaarten van de problematiek achter de platformeconomie’. Een niet onbekende route, maar niet een waar ik voor zou hebben gekozen.
Voor nu is het afwachten hoe de rechtzaak afloopt en of er ruimte komt voor een meer volwassen en constructief debat.
Uber is testing an on-demand staffing business called Uber Works – The Verge
Deze week werd bekend dat Uber werkt aan de…. Uber voor de uitzendbranche. Het is altijd interessant om te zien hoe dit soort pilot projecten in de media worden ontvangen.
In dit stuk staat: “Amazon started with books. I’m not sure Uber can be Amazon, but the notion applies.”. Ik deel deze mening, maar Uber heeft nog wel een lange weg te gaan om door een simpele aankondiging de beurskoersen van concurrenten in die sector te laten dalen. Ze zullen moeten bewijzen dat ze hier succesvol in zijn. Hoewel een nieuw model als UberEats (6 miljard omzet aan boekingen in 250 steden per jaar volgens dit stuk) echt iets anders is dan taxi’s, zit het nog wel in de transport / mobiliteit hoek.
Wat Uber nu eigenlijk doet, mochten ze dit gaan opschalen, is twee ingrediënten van het oorspronkelijke model uitbouwen. Mobiliteit en arbeid. Over mobiliteit heb ik het een aantal weken geleden al gehad: begonnen met taxi’s en nu als wens om de entry app te worden van (on demand) mobility. Dit is ook de ambitie die is uitgesproken door de nieuwe CEO. Met deze weg zal arbeid steeds minder belangrijk worden en ligt de nadruk op mobiliteit, al dan niet in bezit van Uber.
Dit project gaat over het arbeid stuk. Hier heeft het bedrijf ook enorm veel ervaring mee hoe je mensen via een app aan het werk kunt krijgen en houden. Dit is eigenlijk te waardevolle ervaring om niet iets mee te doen wanneer ze alleen op het uitbouwen naar de ‘entry app’ voor mobiliteit waar de rol van arbeid kleiner zal worden. Als ze dit goed aanpakken, dan kan dit ook uitgroeien tot een ‘entry app’ voor de kluseconomie.
Dit scenario is overigens wel een stuk moeilijker uit te bouwen dan het mobiliteit scenario. Bij mobiliteit versterken de verschillende opties elkaar en kies je on demand wat op dat moment het beste bij jou aansluit. Bij arbeid is dat een heel ander verhaal: je kunt klusjesmannen, schoonmakers, chauffeurs en meer in 1 app kunnen boeken, maar dat is een stuk lastiger te verenigen. Het kan ook zijn dat, en daar lijkt dit bericht op uit te komen, Uber zich richt op de zakelijke markt. En die is nog moeilijker mee te krijgen.
Al met al dus een goed idee, maar het is afwachten of dit een succes kan worden. Met de beursgang in aantocht is het sowieso een slimme zet: de marktwaarde van de uitzendbranche wereldwijs is enorm groot en een manier om potentie van het bedrijf op te krikken. Daarnaast: ik voorspel dat de invloed van platformen een grote rol gaan spelen in de toekomst in de uitzendbranche. ING kwam eerder dit jaar ook tot die conclusie. Wat dat betreft is dit bericht van Uber een goede wake up call voor deze sector. Voor het geval ze die nog niet al hadden gehad.
Carpooling service Klaxit partners with Uber for last-minute changes – TechCrunch
Waar veel platformen zich in eerste instantie met de consumenten mark bezig hielden, hier kun je op korte termijn veel vaart maken, zie ik ook steeds meer platformen zich richten op de zakelijke markt.
Afgelopen week kwam ik dit bericht over Klaxit tegen: een ride sharing (carpooling) platform voor bedrijven. “Klaxit currently handles 300,000 rides per day. In particular, the company has partnered with 150 companies, including big French companies such as BNP Paribas, Veolia, Vinci and Sodexo.” Voordeel van het focussen op de zakelijke markt is:
Het gaat om vaste routes die mensen elke dan weer afleggen (woon-werk verkeer);
Hierdoor is het veel eenvoudiger om een match te maken;
Voor de werkgever is dit ook interessant: de band tussen werknemers wordt vermoed ik groter wanneer zij samen rijden, kosten voor mobiliteit kunnen omlaag en het is ook goed voor de MVO doelstellingen;
Het verdienmodel hoeft niet op basis van marge op transactie, maar kan in de vorm van een abonnement op een white label oplossing voor de organisatie. Dit is een veel minder omslachtig model.
Door een stukje extra zekerheid aan het model toe te voegen, mocht je rit afzeggen dan regelt Klaxit een Uber taxi, wordt deze vorm van ride sharing een volwaardig alternatief. Slim gedaan.
Eerste Nederlandse security token offering | Revue
Via de nieuwsbrief van Ronald Kleverlaan ontdekte ik de ‘security token offering’. In dit bericht informatie en gedachten over de eerste case in Nederland. “De investeringen worden via een Ockelcoin vastgelegd in een smart contract. De tokens worden gekoppeld aan certificaten van aandelen in een STAK. Een mooie oplossing om digitale tokens te koppelen aan een bestaande juridische infrastructuur.”
Er zijn uiteraard genoeg haken en ogen, maar zeker een ontwikkeling om te volgen.
Komende donderdag en vrijdag vindt in Amsterdam de 2e editie van het ‘Reshaping Work in the Platform Economy’ plaats. Ik zit in de advisory board van het event en presenteer ook een nieuw paper dat ik samen met Koen Frenken schreef over platform coöperaties.
#FHDEBAT: Wie betaalt de prijs van ons gemak? – Freshheads | Dutch Design Week
Morgen (dinsdag) avond ga ik tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven in debat over de kluseconomie. Het belooft een interessante avond te worden met:
In de tsunami aan discussies die opspelen rondom vakantieverhuur-website Airbnb was daar op 21 september ineens een opmerkelijk bericht. In een brief aan de Amerikaanse beurswaakhond SEC deelde…
Een meer uitgebreide versie van een bijdrage in deze nieuwsbrief of we nog de juiste discussie voeren in de kluseconomie publiceerde ik deze week in het Engels.
The greatest frustration for policy makers and researchers on the platform industry is the lack of access to platform information, such as user data and more general data, like transaction numbers and gross revenue. Luckily, there is an interesting exception in the Amsterdam based platform company TakeAway.com.
As this platform is publicly traded, it is obliged to publish their (officially audited) results. Moreover, the investor calls, the question time by phone in which investors can ask all their questions which are to be answered directly by the board, is public. These calls are extremely interesting and educational.
The takeaway —how appropriate— of the call regarding the yearly figures of 2017 is that the platform doesn’t see the rather purely logistic platforms, like Deliveroo and UberEats, as their competitors and doesn’t really believe that these models will ever be viable.
TakeAway got involved in the discussion by announcing that they will hire and insure their own deliverers and give them an honest salary. In such, they openly distance themselves from the freelance solutions exploited by Deliveroo and UberEats. Delving a bit deeper into the numbers, one sees the beauty of this thought, yet that it is of little or no effect practically.
Out of the total number of executed orders in 2017, grossing around 68,3M, only 1.4% has been dealt with by the platforms own deliverers. In 2016, it accounted for only 0.5%. The end goal is to grow to a maximum of 5%. Why? Well, according to TakeAway, organizing the logistics of this activity will always be a loss-making business. TakeAway uses their own deliverers as an acquisition tool for new clients and restaurants and as a branding tool; they want their own deliverers to be visible to the outside world and to contribute to their ‘brand awareness’. Something of greater importance since the appearance of Deliveroo and UberEats, I assume.
We have no clue about the working conditions of the other 98,6% of the executed orders. Are they hired? Have they been paid under the table? Are they insured? Etc. Etc. In the case of TakeAway, you can’t say anything relevant regarding the working conditions of couriers in the food delivery sector as long as you don’t know the first thing about the situation of the majority. Especially when taking into account that the company considers direct phone-ordered meals at the restaurant as their largest rival. Their estimate presumes that 70% of the total take away orders at restaurants (so, ordered by phone to be taken home by the individuals themselves or the courier hired by the restaurant) are made without the interference of any platform. With this being clear, you may conclude that the number of deliverers working for the platform of a dominant market player is almost negligible.
Bottom line:
In discussions on the gig economy, the complete picture is hardly ever taken into account. We notice, for example, that bicycle couriers working through an app are just a fraction of the whole market. Trying to have an informed discussion about food delivery couriers while forgetting to include the market’s majority, makes the conversation completely useless. The food delivery sector is not an exception; I see more sectors with the same massive bias in the discussion.
Looking at the market from this perspective, it is of interest to see how platforms could centralize a fragmented market in order to do something beneficial for the sector as a whole.
Staying on point regarding TakeAway: the platform has a respectable number of 32,929 affiliated restaurants. Assume that about 30,000 restaurants have their own (hired) deliverers. TakeAway, as a platform, could easily offer these restaurants extra services in order to take better care of the protection and rights of these couriers. This centralization (through a platform) of a fragmented and uncontrollable existing market could first provide for possibilities to enable automated enforcement by means of reviews or obligatory security videos at profile creation, and secondly for the potential of making certain existing legislation superfluous, since the centralized character of the platform and the technical possibilities have made them superfluous (providing the platform can be audited by, e.g., a trusted third party).
All of this might be far-fetched, but with foregoing example I would like to stretch that one should have a broad perspective on things and consider all variables of a market. The gig economy isn’t a separate market, but part of THE economy. Work provided via platforms is in many cases not new. Platforms centralizing a fragmented and uncontrollable market in one way or another, can contribute to the benefit of the market as a whole in making it meet social needs and desires.
Goedemorgen! Afgelopen week was ik in Brussel bij de Single Market conference “Collaborative Economy: Opportunities, Challenges, Policies”. Mijn verwachtingen waren niet heel hoog, maar ik werd positief verrast. Hoewel er in de collaborative economy (ik noem het meestal platform economie) nog te veel op 1 hoop wordt gegooid, is het niveau van discussie en awareness is wel een stuk beter dan 2 jaar geleden.
Voorafgaand aan de conference had ik nog afspraken met twee nieuwsbrief volgers: bij een vakbond en bij een coöperatie. Wat mij bij vakbonden opvalt is dat zij op institutioneel niveau niet al te constructief de discussie rondom platformeconomie voeren, maar wanneer je medewerkers 1-op-1 spreekt er veel besef, interesse én ideeën leven. Oftewel: trek je niet te veel aan van de oneliners, achter de schermen is er echt wel wat in gang gezet.
Ook deze week weer 5 artikelen op een rij gezet en voorzien van mijn duiding en commentaar. En een Engelstalige blog waarin ik de Airbnb oprichters uitdaag om ambitie (en ballen) te tonen en van Airbnb een coöperatie te maken. Wie weet…. Fijne week!
In Kopenhagen ontmoette ik een dik jaar geleden de oprichter van het gig platform Meploy. Meploy is gestart als platform dat freelancers aan bedrijven koppelt voor kortlopende klussen. Al snel maakten zij een belangrijke switch: zij pakten de verantwoordelijkheid van het werkgeverschap en namen de mensen die zij via hun platform wegzetten in dienst. En werden zij een compleet digital first uitzendbureau.
Ik bleef Michael, de oprichter, volgen, kwam hem regelmatig in het buitenland tegen, zo ook afgelopen donderdag in Brussel. Hij vertelde mij dat ze tegenwoordig voor vaste klanten de hele flexibele inhuur faciliteren. Deels met het flex netwerk vanuit de klant, deels met de profielen op het Meploy platform. En afgelopen jaar factor 10 zijn gegroeid.
Meploy is een platform dat een beetje laat zien hoe ik verwacht dat de kluseconomie de komende jaren zich zal ontwikkelen. Van het faciliteren van klusjes voor consumenten steeds meer een middel om de flexibele schil van organisaties via een platform, al dan niet whitelabel, te organiseren. Dit is voor organisaties super interessant. Ook omdat de organisatie dan ook, naast de eigen flexibele schil die in het systeem wordt gezet, ook gebruik kan maken van de talent pool van het platform. Dit kan voor de uitzendbranche een flinke impact kan hebben. Of die impact een kans of een bedreiging is, dat is aan de uitzendbranche zelf. Dit is een stuk van de kluseconomie waar nog niet over wordt gesproken, maar die volgens mij een enorme impact gaat hebben….
Een aantal dagen voordat ik Michael sprak las ik ook zijn laatste blog waarin hij bekend maakt dat hij vanaf nu ieder jaar 10% van de winst zal verdelen onder hen die dat jaar via het platform hebben gewerkt. Hij heeft ook nagedacht over een coöperatief model, maar gezien de vluchtige relatie van workers met het platform zag hij daar geen toegevoegde waarde in. Volgens mij heeft hij nu een prima en unieke oplossing neergezet.
Wie denkt dat het rondbrengen van voedsel een relaxed bijbaantje is, die moet vooral (niet) dit filmpje van de BBC bekijken. In Londen is het in sommige buurten letterlijk levensgevaarlijk om dit beroep uit te oefenen.
Kunnen we hier de platformen de schuld van geven? Natuurlijk niet. Het voorbeeld in dit item gaan dan ook over koeriers die in ‘dienst’ zijn van een aantal restaurants die gezamenlijk hun logistiek organiseren.
Wat heeft dit item dan met de kluseconomie te maken?
Het laat zien dat we niet alleen wanneer we een mening moeten vormen over een ontwikkeling naar de manier waarop de transactie tot stand is gekomen moeten kijken. Ik haalde het voorbeeld van TakeAway.com er al eerder bij: 1,4% van hun bezorgingen wordt gedaan door eigen koeriers, 98,6% door koeriers waar het platform geen zicht en grip op heeft. Oftewel: het grootste deel van de ‘gig economy’ wordt zonder tussenkomst van een online platform georganiseerd en bestond voor de komst van de platformen ook al. Natuurlijk is het prettig om de peilen op een grote speler te kunnen richten, maar als je jezelf een beetje serieus neemt dan weet je ook wel beter. Wat niet betekent dat de grote spelers geen verantwoordelijkheid hebben natuurlijk. Verre van;
Wanneer we voorbij de (overigens heel belangrijke) korte termijn discussies kijken, is het ook tijd om te bedenken hoe platformen de omstandigheden van een groep workers die al jaren bestaat, maar die te gefragmenteerd waren om echt iets voor te organiseren kan verbeteren. De vraag is een beetje wie de handschoen oppakt. De platformen? De overheid? De vakbonden? Idealiter natuurlijk een combinatie van. Misschien hier binnenkort maar eens iets voor organiseren. Interesse? Je weet mij te vinden.
London’s food couriers under attack – BBC London – YouTubeTech Workers Now Want to Know: What Are We Building This For? – The New York Times
How to break platform or company power? Dit is de vraag die ik mijzelf stelde tijdens een presentatie (link: begin bij slide 17) op het Permanent Beta festival eerder dit jaar bij Seats2Meet in Utrecht.
Ik kwam erop uit dat door mensen samen te brengen en een gezamenlijke actie op te zetten (wat van alles kan zijn). Dit kan bij platformen vanuit vraag (de klant), aanbod (de aanbieders), aandeelhouders/investeerders en de medewerkers zelf. Over deze laatste groep, die blijkbaar steeds bewuster wordt van de mogelijke impact van hun acties, gaat dit stuk:
“Across the technology industry, rank-and-file employees are demanding greater insight into how their companies are deploying the technology that they built. At Google, Amazon, Microsoft and Salesforce, as well as at tech start-ups, engineers and technologists are increasingly asking whether the products they are working on are being used for surveillance in places like China or for military projects in the United States or elsewhere. That’s a change from the past, when Silicon Valley workers typically developed products with little questioning about the social costs.”
Een goede ontwikkeling, maar wel heel erg afhankelijk van de cultuur en het type mensen dat wordt aangenomen. De vraag is dan ook dat wanneer de arbeidsmarkt minder overspannen is (nu is er een war on talent bij techbedrijven, dus je moet je mensen tevreden houden) of dit nog steeds zo krachtig is. Maar op zich: het personeel als controlerende macht is natuurlijk een interessante ontwikkeling.
Ik wordt regelmatig om advies gevraagd door journalisten die, geïnspireerd door de voorbeelden met miljarden waarderingen, een artikel willen schrijven over hoe je makkelijk rijk kunt worden met een platform. Die gesprekken duren meestal heel kort. Want rijk met een platform worden, dat is maar voor een enkeling weggelegd. Voor de ‘happy’ 0,01 procent. Een succesvol platform neerzetten dat geen verlies, laat staan winst, maakt is namelijk een hele kunst. De meeste platformen falen. En soms keihard. Zo ook de voormalige Airbnb concurrent Wimdu.
Hoewel dit nieuws wordt gebracht alsof het platform van de een op de andere dag stopt, ziet het er naar uit dat het al langer slecht ging met het platform:
2011: Rocket Internet (o.a. ook Zalando) steekt 90mln in Wimdu
2016: er wordt bekend dat het grootste deel van de investering op is, er wordt gezocht naar een koper;
2016: 9Flats koopt Wimdu (9Flats heeft slechts 10mln investering ontvangen en heeft dus nooit veel voor Wimdu kunnen betalen)
2016: enkele weken later koop het 50 jaar oude vakantiehuis verhuur bedrijf Novasol beide merken;
2018: de stekker wordt uit Wimdu getrokken.
Belangrijkste vraag is nu natuurlijk: wat is het echt verhaal? Wimdu is dus, ondanks een mooie investering, nooit van de grond gekomen. Novasol heeft uiteindelijk waarschijnlijk een schijntje voor het merk, het aanbod van het platform en een stuk ICT betaald. Het zal ook zomaar kunnen dat Novasol het aanbod van Wimdu overzet naar het eigen platform. En dit al vanaf het begin de bedoeling was. We zullen er waarschijnlijk weinig meer van horen. Voor mij wel een les om af en toe eens dieper in het verhaal en de cijfers te duiken. En een bevestiging dat het neerzetten van een succesvol platform, ook al heb je veel geld opgehaald, een grote uitdaging is.
Reflections on a food delivery workshop that almost did not happen (part 2) | Platform Labor
Onderzoeker Niels van Doorn zit momenteel in New York voor veldwerk in de kluseconomie. In deze blog beschrijft hij de outcomes van een sessie tussen diverse UberEats riders en Uber. Hij is iemand die deze twee stakeholders al vaker naast en tegenover elkaar heeft gezet, zoals ook in onderstaande video die ik maakte op het Reshaping Work congres in Amsterdam vorig jaar. Zie hier ook alle video registraties die ik maakte van de keynotes.
Mooi aan dit soort dingen is dat we eindelijk iets te horen krijgen van de groep waar iedereen over praat, maar bijna niemand mee praat. Ik wilde eerst een samenvatting van het stuk maken, maar het leest zo makkelijk weg, dat ik je toch echt adviseer om het stuk zelf te lezen. Let wel op dat dit een uniek voorbeeld is van de markt in New York, waar relatief veel fulltime gig workers werken. Dit is anders in Nederland, waar (volgens de berichten) een groot deel van het bezorg werk door studenten wordt gedaan.
Deze serie kent uiteraard ook nog een deel 1. Die is minder de moeite van het lezen waard. Deze blog gaat meer in op het organisatorische proces vooraf en hoe moeilijk het was om vertegenwoordigers van platformen zelf bij deze sessie aanwezig te laten zijn. Uiteindelijk kwam alleen een vertegenwoordiger van UberEats opdagen. De andere platformen lieten het afweten.
Het valt mij sowieso op dat Uber de laatste jaren heel zichtbaar is geworden in het debat. Ook op plekken waar je ze misschien niet zo snel zou verwachten. Zo stond er tijdens een bijeenkomst eerder dit jaar in Brussel in een zaal vol vakbondsmensen een public policy manager van Uber op het podium. Wat ik heb gemerkt, ik kwam hem vervolgens op meerdere bijeenkomsten tegen, is het effect wanneer de ‘elephant in the room’ in… ’the room’ is. Dan matigt iedereen toch wel zijn toon wanneer het over dit platform gaat (the elephant) en denkt 2x na voordat er iets wordt gezegd. Niets is namelijk makkelijker dan de ‘elephant’ bashen. Een gezamenlijke vijand/pispaal. En dat veranderd wanneer deze zelf aanwezig is. Niet dat hierdoor dingen niet worden gezegd, maar het niveau van de discussie wordt wel een stuk hoger. Een voorbeeld voor anderen.
Questions from Gig Workers session at ‘Reshaping Work in the Platform Economy conference – YouTube
Gekkies…
Getting worse? Leuk geprobeerd om met een dramatische kop aandacht te trekken, maar misschien moeten ze eerst de feiten wat beter op een rijtje zetten… Zolang we niet weten wat het aantal gewerkte uren is, is het een kwestie van gissen waarom Uber chauffeurs door de jaren heen minder zijn gaan verdienen. En ja, dan is ‘getting worse’ slechts één van de opties. Leuk geprobeerd…
Twee weken geleden kwam het nieuws naar buiten dat Airbnb de hosts aandelen wil geven. In dit stuk (de Nederlandse versie verschijnt volgende week) ga ik verder in op deze actie en daag ik Airbnb uit om een stap verder te gaan door Airbnb om te vormen tot een coöperatie.
Heb ik het idee dat dit ooit gaat gebeuren? Nee. Wat ik met dit stuk wil illustreren is:
Laten zien dat platform coöperaties een alternatief kunnen zijn in platformland;
Mensen bewust maken dat een platform coöperatie niet persé een coop vanaf het begin hoeft te zijn, maar dat we ook na kunnen denken over modellen waarbij een bestaand platform in fases wordt overgenomen door de gebruikers;
Dat gedeeld eigenaarschap mooi is, maar dat het probleem bij Airbnb niet bij de hosts ligt: die verdienen al goed geld met de verhuur van hun huis;
Dit wel een goede aanleiding is voor de discussie over gedeeld bestuur en eigenaarschap van platformen.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
In the midst of the tidal wave of discussions about the holiday rental website Airbnb, a highly remarkable message appeared on September 21st. In a letter addressed to the US Security and Exchange Commission (SEC), co-founder Brian Chesky shared his vision that Airbnb believes “that twenty-first century companies are most successful when the interests of all stakeholders are aligned.” Consecutively, he revealed the ambition to reward the platforms’ hosts with shareholdership. Such would allow them to profit from a successful IPO. Irrespective of the question whether this is part of a spin-doctored marketing initiative or Chesky & Co showing sincere intentions, he surely opened the door for a discussion on a new generation of sharing and gig economy platforms.
Taking a free ride
Platforms like Airbnb, Booking.com, Uber and Facebook are marketplaces which in principle don’t own anything themselves. They make use of resources provided by the users of their platform. Although these users are indispensable for the creation of value of the platform, the profits of the platforms disappear in the pockets of the shareholders. Which, in most cases, are not the users. Moreover, the focus on maximizing shareholders’ profit forms an incentive to impair the users of the platform.
Platform cooperatives
Chesky’s plan is in line with a internationally growing desire for more equal models. His ideas aren’t completely new. In recent years, several experiments have been executed with so-called platform cooperatives. On such platforms users, mostly suppliers, unite themselves as a cooperative. They collaboratively invest in the technology on which they depend. Likewise, a group photographers owns and manages the stock photo website Stocksy, about 800 Denver-based taxi drivers started a local Uber-competitor under the name Green Taxi, and cooperative experiments of counterparts to Deliveroo and UberEats are rolling out in France. Although there are only a few successful platform cooperatives at hand, it is a soothing thought that platforms are faced with alternative possibilities.
Not new, but unique
Chesky’s idea turns out not to be new, yet it is unique. Where many platform cooperatives start out as cooperative and are having a hard time to sufficiently scale up, Airbnb would finds itself in a reversed situation: the platform started as a commercially and centrally managed platform to be handed over into the hands of the users. Where many experts expect these kind of developments from start-ups using complicated blockchain technology, it is interesting –and disillusioning– that a two hundred year old model can also be found to be the solution.
Alternative scenario: May it be a bit more ambitious?
The ambition of Chesky, given that he would proceed, is groundbreaking. But is his plan as ambitious as it could be? The redistribution of ownership is new, but it still has focusses on the same old goal of Airbnb going for an IPO in 2019, to in turn be consumed by the day-to-day affairs of the stock exchange. Why not a bit more ambitious with a transformation to a cooperative with voting rights? ‘Because investors with an IPO want to have a solid return on the risks they were willing to take,’ could be an answer. Although most ‘alternative’ thinkers despise the making of great profit, I am of the opinion that an entrepreneur or businessman should be rewarded for his effort and the risks he has taken. =
What if a hosts would receive the option to automatically exchange, say, 25 percent of his profit into stocks? Effectively, hosts could slowly acquire a growing share in the cooperative. With an average of 500.000 overnight stays per day for an average price of 80 dollar hosts could, calculating for the expected growth, pay up to 32 billion dollar over the next 10 years. The gross value of Airbnb nowadays. This would make the cooperative the sole owner of the platform. At the time the hosts become co-owner and co-manager of the platform by means of a cooperation, a better equilibrium in making decisions about the future and its place in society can be achieved.
First step
However, this is a first step, and also this model wouldn’t be perfect. The current focus on hosts and not on neighborhoods and cities has shown its dangerous sides when not all stakeholders are involved in the decision-making processes. Alternative platforms like FairBnB do try to involve all stakeholders, but they have a hard time getting established. All in all, we have to experiment with new ways of ownership and management models of platforms. On the other hand, cities like Amsterdam, The Netherlands, figured out that they don’t have to blindly expect the (voluntary) support of a platform like Airbnb. It is time for them to take matters in their own hands.
Whether consciously or unconsciously, Airbnb has surely started an interesting discussion.
Goedemorgen! Ik was even aan het genieten van de rust van de Ardennen, vandaar deze week een dagje later. Deze week reis ik af naar Brussel voor het ‘Single Market Forum 2018/2019’ dat vanuit de Europese Commissie wordt georganiseerd. En als ik er dan toch ben plak ik er gelijk nog wat bezoekjes aan vast bij twee interessante stakeholders in de kluseconomie. Fijne week!
The gig economy will continue to expand, according to experts – Vox
Vorige week deelde ik een studie van JPMorgan met cijfers over de kluseconomie in de VS. Dit artikel geeft een extra inkijkje in de resultaten en de reactie van 4 experts.
Onderstaand fragmentje geeft goed aan dat de kluseconomie voor verschillende doeleinden te gebruiken is. In dit voorbeeld hebben ze dat aan de generaties gekoppeld. Ik geloof niet dat het zo zwart/wit is, maar het geeft aardig beeld:
“Why people turn to gig work has a lot to do with how old they are. According to a 2018 study, Gen X-ers work the most hours per week of any generation and usually have a high school education. They are also more likely to rely exclusively on gig work for income. Baby boomers usually have high degrees and are retired. They use on-demand service platforms to make money they may not be getting in retirement. Millennials use it as a side gig way to pay off debt and are often more highly educated as well. Both millennials and boomers say they enjoy the flexibility offered by gig economy jobs.”
Wat je heel duidelijk naar voren ziet komen wanneer je het rapport en de bijdragen van de experts leest is dat de kluseconomie (gig economy) nog heel erg als een nieuw en op zichzelf staand fenomeen wordt gepresenteerd. Gig economy gaat wel/niet banen vervangen, etc. Daarnaast gaat de discussie over de voorwaarden die nu gelden.
Maar we moeten de gig economy niet behandelen alsof het een andere planeet is. Een andere arbeidsmarkt. Of een andere economie. In veel onderzoeken wordt specifiek gekeken naar het werk via de bekende platformen, terwijl er heel weinig bekend is over de gehele markt. Ik gebruik nogmaals de case van Thuisbezorgd (TakeAway): 1,4% van de bestellingen wordt uitgevoerd door eigen bezorgers, 98,6% gaat via bezorgers die door de restaurants zelf regelen. Zij werken niet via een platform en niet in de gig economy zoals velen hem nu zien. Dat is een gemis in het debat.
Ook verwacht ik dat platformen voor veel organisaties de organisatie van flexibele inhuur gaat overnemen. Zowel bij bedrijven zelf als in de rol die nu wordt gepakt door uitzendbureaus. Dat zijn in veel gevallen dus minder zichtbare platformen die wel veel impact en volume hebben, maar relatief onder de radar opereren.
De vraag is dan ook: wordt de juiste discussie gevoerd door alleen te focussen op de match van vraag en aanbod van arbeid die door een digitaal platform tot stand komt? Ik denk het niet.
Stumbling and Mumbling: Worker ownership: threat or promise?
“Labour’s plan to force large companies to give workers a 10% stake in them seems popular: Yougov reports that most voters and even a plurality of Tory supporters think it a good idea. On the other hand, though, it’s given the CBI a fit of the vapours.”
Zou je kunnen afdwingen dat organisaties een x-percentage van de aandelen aan de employees verkoopt of toewijst? Dit is in dit stuk en serieuze discussie. Het zou wel revolutionair zijn dat de grens tussen werkenden en eigenaren (en dus ook indirect de werkgevers) vager kan worden. Ik weet het niet, maar dat maakt dit als food4thought niet minder interessant.
Gemeente mag winst afpakken bij illegale woningverhuur | NU.nl
“Wie zijn woning illegaal verhuurt via website Airbnb, pleegt een economisch delict en is strafbaar. Gemeenten kunnen voortaan niet alleen boetes opleggen, maar ook de winst van illegale kamerverhuur afpakken.”
Het ziet er naar uit dat Den Haag gemeenten gaat helpen met grip krijgen op vakantieverhuur via platformen als Airbnb en Booking. Naast de plannen voor een landelijk registratiesysteem wordt het nu dus ook makkelijker om de winst uit illegale verhuur af te pakken, aangezien dit straks als economisch delict wordt gezien. Dit zijn stappen naar een landelijk (juridisch) kader dat ik eerder al opperde, waarbij er nationale middelen zijn en de gemeenten lokaal aan de knoppen kunnen draaien.
Hoewel dit weer een stap is in het in de hand houden van vakantieverhuur, zal de tijd moeten leren of dit ook echt effect gaat hebben. Het grootste probleem is namelijk niet zozeer de boetes die kunnen worden opgelegd, maar het vinden en (op een juridisch correcte manier) vaststellen van de illegale bezigheden. Dit moet namelijk op heterdaad gebeuren en op het moment dat niemand de deur open doet, kunnen de handhavers niets doen.
Het zou mooi zijn als (en hier spreekt een gezond verstand en niet de developer ;-)) er vanuit de overheid een API (= technische koppeling) kan worden vrijgegeven met een koppeling tussen identiteit en kadaster. Als platformen gedwongen kunnen worden om hier in samen te werken en dit te koppelen aan het ID van een advertentie, dan kan hier een waterdicht systeem ontstaan. Twee uitdagingen:
De platformen moeten hier in samenwerken. En ook al horen we veel over goede wil van platformen, toch is het nog kinderlijk eenvoudig om op 1 adres meerdere advertenties aan te maken;
De overheid moet hier ook klaar voor zijn. Niet alleen moet alle ID en kadaster data op orde zijn (vooral die laatste is een uitdaging), maar ook moet de overheid een dergelijke koppeling maken. En hier ligt dan ook een kern van het probleem waarbij een steeds meer digitaal wordende wereld de aansluiting verliest met de nog veelal offline georiënteerde overheid.
Bottom line: de oplossing voor vakantieverhuur via platformen laat echt nog wel even op zich wachten….
Handy charges fees to its workers for being late or canceling jobs — Quartz at Work
“Imagine that the company you work for charged you a fee—$10, $20, or even $40—every time you showed up late for work, left an hour early, or called in sick. Professional cleaners working for Handy, a cleaning and handyman service, don’t have to imagine this scenario: They are living it.”
Interessant stuk van de altijd (terecht) kritische Nederlandse onderzoeker in de kluseconomie Niels van Doorn. Als onderdeel van een groter onderzoek interviewde hij 19 aanbieders op het klusjes platform Handy.
In veel onderzoeken gaat het over de ‘nudging’ en ‘gamification’ technieken die platformen gebruiken om de aanbieders op het platform te sturen naar gewenst gedrag. Want hoewel de aanbieders ieder voor zich een ‘independent contractor’ zijn, is het de klant die ook bepaalde verwachtingen heeft aan de hand van het merk en de merkbelofte van het platform.
Niels heeft het in dit stuk over de ‘carrot and the stick’. Oftewel: je kunt een worker een wortel voorhouden (nudging en gamification), maar tegelijkertijd ook een stok gebruiken om met een hardere hand gewenst gedrag te sturen. Uit de 19 interviews kwam naar voren dat Handy gretig gebruik maakt van de ‘stick’ methode door niet gewenst gedrag af te straffen met een boete. Een cancellation fee, missed job fee, late arrival fee, early departure fee en een referral fee (hoewel deze laatste en positieve beloning is).
Zijn conclusie: “By enforcing contractual relations that use debt as a mechanism to bind a segment of its workforce to its platform, I believe Handy effectively updates a system of debt peonage whose terms and conditions it can modify unilaterally, suddenly, and without any substantive form of appeal—save for private arbitration. As we continue to debate and reflect on the pros and cons of app-based gig work, we should remember that practices like these would be unacceptable in any regular workplace.”
In een stuk over de ‘5 voorspellingen voor de deeleconomie in 2016‘ schreef ik hoe platformen API’s zouden gaan inzetten om hun groei te versnellen. Hoewel hier veel kansen liggen, zie ik dit nog minimaal gebeuren.
Daarom vond ik dit artikel dan ook des te interessant. Over HotelRunner: “HotelRunner has more than 49,000 accommodation partners from 193 countries ranging from small and boutique hotels, bed and breakfasts, and daily rentals to enterprise hotels and chains. This partnership will allow properties to save time, focusing on creating exceptional and unforgettable guest experiences.” Duidelijk een platform in de B2B markt. Met deze integratie kunnen de klanten van HotelRunner dus heel eenvoudig hun aanbod op Airbnb doorplaatsen.
Het is natuurlijk de vraag hoe uniek dit is voor de hotels. Ik vermoed dat Airbnb dit soort tools ook al aanbiedt of in de toekomst aan gaat bieden. Wel is het voor Airbnb handig om in één keer veel nieuwe klanten binnen te halen. Als ik hun was, dan zou ik nu zeggen: dankjewel. En over een jaartje de dienst zelf ontwikkelen.
Hoewel het lastig is om te zeggen of en zo ja hoeveel impact dit heeft op het aanbid op Airbnb, wordt het wel duidelijk dat er een steeds grotere groep professionele aanbieders op het platform actief zal worden. Airbnb zal hier een keuze in moeten gaan maken. Ten eerste of ze dit willen. Ik vermoed van wel: op korte termijn kan dit een mooie groei opleveren. Ten tweede hoe ze dit richting de gebruikers gaan positioneren. Het contrast tussen Henkie om de hoek die 1x per jaar zijn huis verhuurd en een professioneel Boutique Hotel is enorm. Ik verwacht dan ook dat Airbnb hier stappen in gaat maken door klanten de optie aan te bieden te kiezen uit verschillende soorten niveau’s van hoe professioneel de listing is. Dat is ook goed in het kader van verwachtingsmanagement en uiteindelijk ook de tevredenheid van de klant.
Als laatst is het de vraag in hoeverre dit de lange termijn positie van het platform beïnvloed. Airbnb en Booking.com groeien zo wel erg naar elkaar toe en er is straks misschien nog weinig unieke toegevoegde waarde van één partij te ontdekken.
Discutabel
Waar crowdfunding in het begin uitblonk in eenvoud worden de producten steeds ingewikkelder. Geldvoorelkaar spant met de introductie van de FLEX lening waarover zij communiceerden in hun nieuwsbrief de kroon. Ik vraag mij sterk af of dit een goede ontwikkeling is. Wat een politiek correcte manier is om te zeggen dat ik het een slecht idee vindt. Zeker in een markt waarbij er een overschot aan geld in de markt is en een tekort aan goede projecten om in te kunnen investeren. Misschien iets waar de vorige week opgerichte brancheorganisatie ‘Stichting MKB Financiering’ zich over kan buigen.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Goedemorgen! Komende week staan presentaties gepland voor een groep van 200 makelaars over de impact van platformeconomie voor de makelaarsbranche. En ga ik in debat tijdens een sessie ‘When your boss is an Uber algorithm: about the role of automated decision making in the platform economy.’ Daarnaast start ik vandaag met een interviewserie voor een onderzoek waarvoor ik de komende 5 maanden met 50 platform verantwoordelijken, beleidsmakers en belangenvertegenwoordigers rondom de platformeconomie in gesprek ga. Ontzettend veel zin in.
Ook deze week weer 5 stukken gevonden en voorzien van mijn duiding en gedachten. Mooie week!
Airbnb Proposes Giving Hosts a Stake in the Company – WSJ
“Airbnb has asked the SEC to change rules to potentially allow the home-sharing platform to offer hosts a stake in the company.”
Platformen krijgen regelmatig kritiek dat degenen die mede verantwoordelijk zijn voor de waarde(ring) van het platform hier niets van terug zien. Ik heb het hier over de gebruikers. Want een platform is simpelweg niets waard zonder de gebruikers die hun woning verhuren of een woning verhuren, die een taxi aanbieden of hier gebruik van maken en ga zo nog maar even door.
Airbnb co-founder Brian Chesky heeft in een brief naar de SEC zijn wens uitgesproken om de host, de aanbieders van woningen op hun website, te belonen met een aandeel in het bedrijf. Zodat zij ook profiteren wanneer het bedrijf naar de beurs gaat.
Nieuws is dit natuurlijk niet: de platform coöperaties die ik onderzoek en waar ik hier regelmatig iets over roep doen niet anders. Nieuw is wel dat deze wens vanuit een bestaande ‘commerciële’ organisatie komt. De vraag of dit een marketing stunt is, is misschien niet eens zo relevant, want Airbnb zet door deze uitspraak een nieuwe vorm van platformen waarbij de gebruikers ook mede-eigenaar (en bij voorkeur ook mede bestuurder) zijn. Hoe meer stakeholders eigenaar zijn, hoe kleiner de kans dat er een extractief model ontstaat waarbij de ene stakeholder ten koste van de ander aan de slag gaat.
Een uitgebreide analyse en gedachte experiment volgt volgende week, ik heb een stuk geschreven dat hopelijk snel in de krant verschijnt.
Blinde vlek?
Mijn eerste reactie op dit nieuws (De Volkskrant schreef hier ook over), naast het enthousiasme over het mede eigenaarschap (er wordt overigens niets gezegd over mede bestuur) was ook een reactie van onbegrip. Volgens mij zijn namelijk in de uitdagingen die Airbnb heeft de hosts niet het probleem. Die verdienen hun geld wel met het verhuren van hun woning. Is de focus op puur de hosts een blinde vlek van Airbnb?
Intussen zie je ook dat de toon rondom de discussie van politiek en Airbnb verhard. Zo wordt er gekeken of niet alleen de verhuurders die in overtreding zijn, maar ook het platform zelf aansprakelijk kan worden gesteld voor het faciliteren van illegale verhuur. En wordt uitgezocht of illegale verhuur niet als economisch delict kan worden aangezien, wat de mogelijkheden van het geven van een hogere boete vergroot.
Waar de gemeente en Airbnb eerst in harmonie leken te leven, lijkt het voor de buitenwereld of dat huwelijk op de klippen is gelopen. Is dat erg? Ik denk dat het wel meevalt hoe erg het is. Intussen is de gemeente er achter dat het beleid, ook mbt handhaving, platform onafhankelijk moet worden opgesteld en hiervoor geen absolute voorwaarde moet zijn dat alle platformen meewerken. Wat dat betreft lijkt het er op dat ook deze markt, langzaam maar zeker, volwassen aan het worden is.
BMW and Daimler plan to headquarter mobility company in Berlin | Global Fleet
“BMW Group and Daimler plan to locate the headquarters of their new global mobility company in Berlin, Germany.”
Je kunt veel zeggen van de gevestigde orde in de mobiliteit sector, maar niet dat ze stilzitten. Mooi om te zien hoe BMW en Daimler al langer hun krachten bundelen.
“The two German based premium car manufacturers create a joint venture to combine and expand their on-demand offering in the areas of carsharing, ride-hailing, parking, charging and multimodality.”
Met al het platform geweld en de grote investeringen van buiten de sector is samenwerken volgens mij de beste manier om een kans te maken in de toekomst nog relevant te zijn. Dat hebben ze dan weer goed begrepen.
Welcome to our digital nation, Your Holiness Pope Francis
Estland is heel goed in twee dingen: technologie en marketing. Met het e-Residence project kunnen mensen van buiten Estland een digitaal burgerschap krijgen. Hiermee kunnen zij op afstand gebruik maken van de technologische infrastructuur van het land. Ik schreef daar eerder dit over.
Naast dat technologie het land organisatorisch veel brengt, door digitalisering zijn de kosten van de overheid in vergelijking met andere landen minimaal, heeft het ook het land internationaal op de kaart gezet. En dat doen ze erg slim. Afgelopen week zag ik het bericht voorbij komen dat nu zelfs Paus Francis digitaal inwoner van het land is geworden. De eerste e-residence uit Vaticaanstad. Hoewel hij er zeer waarschijnlijk nooit meer naar om zal kijken (mijn e-residence kaart ligt ook al jaren in mijn bureaula), is dit wel weer een mooie stukje marketing.
Banken zitten op een bak aan data. En daar kunnen ze interessante onderzoeken mee doen. Dit onderzoek van JP Morgan geeft weer wat interessante inzichten in de ontwikkeling van de platformeconomie in de VS aan de hand van een sample van 39 miljoen bankrekeningen.
De 5 belangrijkste findings (volgens de auteurs):
The Online Platform Economy has continued to grow. Between 2013 and 2018, transportation platforms have grown to dominate in terms of both the number of participants and total transaction volume.
Most participants in the Online Platform Economy are active in just a few months out of the year.
The growth in the supply of drivers has come alongside a 53 percent decline in average transportation earnings.
Platform earnings represent a major source of income for families in the months they participate but only 20 percent of income among those who participated at any point in the prior year.
Participation rates in the Online Platform Economy varied significantly across the nation.
Stormachtige groei deelauto’s houdt aan – CROW-KpVV
“In 10 jaar tijd is autodelen uitgegroeid tot een serieus alternatief voor de eigen auto. Dit blijkt uit de jaarlijkse Monitor Autodelen van kennisplatform CROW-KpVV.”
Dit bureau publiceert al jaren interessante onderzoeken rondom autodelen. Kanttekening wel is dat de groei voornamelijk zit in het aanbod van auto’s op peer2peer platformen als SnappCar. Waar een ‘fulltime’ deelauto van bijvoorbeeld Greenwheels 24/7 beschikbaar is en eenvoudig is te openen zonder tussenkomst van een verhuurder, zijn de auto’s op peer2peer platformen een heel stuk minder beschikbaar en is de drempel om er een te huren ook een stuk hoger.
Kort gezegd: mooi de groei van het aantal deelauto’s, maar het meest belangrijk is natuurlijk de groei van het gebruik. De groei van het aantal is overigens een goede ontwikkeling: hoe meer deelauto’s bij je in de buurt, hoe kleiner de kans dat je misgrijpt wanneer je er eentje nodig hebt en hoe groter de kans dat je een deelauto als alternatief voor een eigen (2e) auto zal nemen.
Bewustwording
In de media
Deliveroo 3 jaar in België: “Ze kunnen nog groeien door mensen dagelijks hun eten thuis te laten leveren” | De Morgen
Voor de Vlaamse krant De Morgen werd ik uitgebreid geïnterviewd over Deliveroo (in België), het model en waar de kansen liggen. Helaas is dit artikel achter een betaalmuur, ik hoop later deze week een PDF binnen te krijgen van het stuk van 800 woorden,
Podcast: ‘Ophef Kavanaugh schaadt Trump’ | Einde van illegale verhuur? | NU.nl
Voor de Nu.nl podcast werd ik geïnterviewd over het nieuws dat vanuit Den Haag wordt gewerkt (of in ieder geval: die intentie is er) aan een landelijk registratie systeem voor vakantieverhuur.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
