Vorige week mocht ik een bijdrage leveren aan een bijeenkomst georganiseerd door de ‘International Society for Labour and Social Security Law’ ism het Levenbach instituut. Het thema: ‘The role of social partners in the use of AI at work’. Na bijdragen over de ervaringen uit Nederland, België en Europa mocht ik afsluitend reflecteren en een workshop verzorgen. Een aantal take aways en gedachten:
- De impact van technologie op arbeid is niet nieuw, we kunnen (net als voorgaande sprekers deden) veel leren door te kijken naar ervaringen uit het verleden;
- Ai en werk gaat vaak niet over vervanging, maar over de kwaliteit van – en toegang tot – werk en een groeiende asymmetrie van macht tussen werk’gever’ en werkenden;
- Sociale partners vullen het gat tussen regelgeving en samenleving, maar ik vraag mij af of de druk niet te hoog wordt wanneer handhaving ontbreekt en het is de vraag welke skills ontbreken bij sociale partners om een gelijkwaardige gesprekspartner te zijn in het debat;
- Tegelijkertijd kunnen sociale partners echt een verschil maken door afspraken over AI (ik weet het: een heel breed begrip) mee te nemen in collectieve afspraken. Het enige nadeel hiervan is dat 1) collectieve afspraken doorgaans van toepassing zijn op werknemers, terwijl 46% van de werkende bevolking wereldwijd géén werknemer is, 2) cao’s veelal (zeker als je globaal kijkt) niet openbaar zijn: hierdoor kunnen bonden en sectoren niet goed van elkaar leren en 3) als je naar ‘worker protests’ in de gig economy kijkt (= de proefkeuken voor AI en arbeid) grassroots bewegingen veruit de grootste organisatoren zijn, niet vakbonden;
- In discussies over arbeidsrecht wordt veelal de voorkeur voor het werknemerschap uitgesproken, terwijl in veel gevallen dit zal resulteren in het werken met subcontractors en uitzendbureau’s. Weer iemand die een stuk van de taart opeet, waarbij je 3x mag raden waar de rekening komt te liggen. Ik mis nog de meer bredere discussie over de waarde en waardering van werk;
- We daardoor echt moeten nadenken over contract neutrale regelgeving en bescherming. Zie bijvoorbeeld ook dit paper over de Europese Platformwork Directive;
- In discussies over AI en werk wordt vooral gekeken naar degene die de AI gebruikt of waar de AI op van toepassing is, maar niet naar de werkenden en het werk in de supply chain van AI.
Na mijn introductie en reflectie gingen de aanwezigen in groepen in gesprek over de volgende 4 vraagstukken die ik had meegenomen:
- Which stakeholder is responsible for setting up and managing a data wallet for workers: the GigCV case study.
- How can the cooperative model leverage power in the topic of work and AI for workers?
- How can we create a tariff floor for self-employed workers?
- How can social partners safeguard the rights of workers in the AI supply chain in a global labor market?
Al met al een interessante sessie om bij te wonen en bij te dragen en altijd erg leuk om meer te leren van andere disciplines. Dank Miriam Kullmann en Matthijs van Schadewijk voor de uitnodiging en organisatie en Mijke Houwerzijl, Juliana Londono, Simon Taes en Klara Boonstra voor jullie inspirerende presentaties.
